Umumiy va ixtisoslashtirilgan fizika mashg'ulotlari shaxsning modellarda fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi. Rivojlangan model fikrlash qobiliyatiga ega bo'lgan shaxs hodisalarni tahlil qilish va ularning sabablari va oqibatlarini tushunishga qodir. Bunday mahorat esa qaysi fan bilan bog'liq bo'lmasin, har qanday faoliyat sohasida zarurdir.
Fizikaning asosiy tushunchalari. Birliklar sistemasi. Vektor va skalyar kattaliklar. Tezlik. To‘g‘ri chiziqli tekis harakat. Ko‘chish va bosib o‘tilgan yo‘l. Vektor kattaliklar ustidagi amallar.
Bu darsda asosan harakat nisbiyligi, sanoq jismi o‘zgarishi bilan o‘zgaruvchi kattaliklar, tinchlik tushunchasining nisbiyligi, natijaviy va nisbiy tezliklarni aniqlashning geometrik usullari va vaqtning invariantligi, bir sanoq sistemasidan ikkinchi sanoq sistemasiga o‘tishda harakat tenglamasini o‘zgarishi to‘liq bayon qilinadi.
Harakatni harakterlovchi kattaliklarni vaqt davomidagi o‘zgarishini grafik orqali ifodalanishni o‘rganish. Grafiklardagi vaqt o‘qiga nisbatan og‘ish burchagi tangensi tezlikni va tezlik grafigi ostidagi yuza bosib o‘tilgan yo‘l ekanligi matematik usulda isbotlanadi. Koordinatani vaqtga bog‘lanish grafiklaridan jismlarni uchrashish joyini va vaqtini aniqlqshni o‘rganiladi.
Notekis harakatning bir necha turlari bilan tanishish, tekis va notekis harakatlarning tezlik grafiklarini taqqoslash usuli bilan tahlil qilish. Tezlanish tushunchasini kiritish, oniy tezlik, boshlang‘ich tezlik va o‘rtacha tezlik tushunchalari yoritiladi. Tezlik grafigi orqali bosib o‘tilgan yo‘l tenglamasini keltirib chiqarilisi isbotlanadi.
Tekis o‘zgaruvchan harakat uchun tezlik va yo‘lni qo‘shimcha tenglamalarni keltirib chiqarish, ohirgi sekunddagi bosib o‘tilgan yo‘lni hisoblash formulasini tezlik grafigi orqali isbotlash. Ushbu harakatga doir turli darajadagi masalalar yechimining turli usullarini yoritib beriladi.
Erkin tushish tushunchasini yoritish, vertikal yuqoriga otilgan va pastga erkin tushayotgan jismlar harakatidagi asosiy tenglamalarni yozish. Ushbu harakatga doir koordinata, tezlik va yo‘l grafiklari bilan tanishish. Kvadratik tenglamalarni grafiklarini chizishni o‘rganish.
Gorizontal otilgan jism harakati, ushbu harakatdagi tezlik va tezlanish proyektsiyalari. Tezlik vektorining gorizontga nisbatan og‘ish burchagi.
Gorizontga burchak ostida otilgan jism harakati. Tezlikning minimal va maksimal qiymatlari. Maksimal ko‘tarilish balndligi. Maksimal uchish uzoqligi.
Egri chiziqli harakat va tezlik, burchak tezlik, burchak tezlanish, aylanish davri, aylanish chastotasi, uzatish turlari.
Aylanma harakatda tezlanish, tangensial tezlanish, normal tezlanish, natijaviy tezlanish.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Dinamika bobi bo‘yicha masalalar yechish.
Aylana bo‘ylab notekis harakat. Normal va tangentsial tezlanish asosiy tezlanish tashkil etuvchilari sifatida. Burchak va chiziqli tezliklar. Burchak tezlanish. Burilish burchaginig asosiy tenglamasi.
Aylanma harakat dinamikasi. Inertsiya momenti. Turli shakldagi jismlar uchun inertsiya momenti formulalari. Impuls momenti. Aylanma va ilgarilanma harakat dinamikasi formulalaridagi o‘hshashlik. Aylanma harakatlardagi to‘liq kinetik energiyasi. Energiya o‘zgarishidagi bajarilgan mehanik ish.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Harakatga doid murakkab masalalarning ishlanish usullari. Murakkab harakatni bir nechta soda harakatlar ko‘rinisjda o‘rganish. Jismlarning uchrashish vaqti va o‘rnini sanoq sistemasini o‘zgartirish usuli bilan ishlash.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Vektor kattaliklar bilan ishlash usullari. Vektorlar ustidagi turli matematik amallarni bajarishga doir masalalr ishlash usullari bilan tanishish.
Massa, zichlik, kuch, inertsiya,i nertlik, Nyutonning 1-qonuni va 2-qonuni.
Og‘irlik kuchi, butun olam tortish qonuni, tayanch reaksiya kuchi, vaznsizlik, taranglik kuchi, qavariq va botiq ko‘priklar, Nestrov sirtmog‘i.
Deformatsiya, deformatsiya turlari, elastiklik kuchi, Guk qonuni, Ishqalanish kuchi va uning turlari, qiya tekislikda ishqalanish, prujina bikirligi, prujinalarni ketma-ket va parallel ulash.
Bir necha kuch ta’siridagi harakatalar, teng ta’sir etuvchi kuch, tayanch reaksiya kuchi, butun olam tortish qonuni, qiya tekislikda ishqalanish kuchi.
Arximed kuchi, jismlarning suyuqlikdagi harakati, havo sharining ko‘tarish kuchi.
Statika, jismlarning massa markazi, kuch yelkasi, kuch momenti, muozanat turlari, richak.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Mehanikaning statika bo‘lmiga doir masalalr yechish.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Gidrostatika bo‘lmiga doir masalalr yechish. Arhimed kuchi ta’sirida jism vazni o‘zgarishi.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. O‘zaro bog‘langan jismlar harakatini o‘rganish. Qiya tekislik, tekislik ustidagi jismlar harakati. Bloklardagi o‘zaro bog‘langan jismlar harakati.
Impuls, jism impulsi, kuch impuls, markaziy elastik to‘qnashuv, nisbiy impuls, natijaviy impuls, plastik va elastik to‘qnashuvlar.
Mexanik ish, musbat ish va manfiy ish, energiya, kinetik energiya, potensial energiya, quvvat,FIK.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Mehanikadagi saqlanish qonunlariga doir masalalar yechish. Energiyaning va impulsning saqlanish qonunlari.
Harakat turlari, ilgarlanma harakat, aylanma harakat, tebranma harakat, garmonik tebranishlar.
Erkin tebranishlar, majburiy tebranishlar, tebranish davri, tebranish chastotasi, siklik chastota, matematik mayatnik, prujinali mayatnik, tebranma harakatda kinetik va potensial energiya, to‘la energiya.
Mehanik to‘lqinlar. To‘lqin turlari. To‘lqin tarqalish tezligi. To‘lqin uzunligi. To‘lqin sirti. Yassi to‘lqin va sferik to‘lqinlar. Tovush to‘lqinlari. Tovush to‘lqini balandligi, qattiqligi, tembri.
So‘nuvchi tebranishlar. Qarshilik kuchlari ta’sirida garmonik tebranishlarning so‘nishi. So‘nuvchi tebranma harakatning asosiy tenglamasi.
Bosim, bosim birliklari, gidrostatik bosim, Paskal qonuni, havoning bosimi, gidravlik press.
Molekula, atom, MKN ning asosiy 3 qoidasi, atom massa, molyar massa, modda miqdori, nisbiy atom massa, bitta molekulaning massasi, molekulalar soni, Avagadro qonuni.
Agregat holatlar, Broun harakati, xaotik harakat, modda holatini ko‘rsatuvchi parametrlar, o‘rtacha kvadratik tezlik, molekulyar konsentrastiya, kinetik energiya, MKN ning asosiy tenglamasi.
Temperatura, temperaturaning birliklari, issiqlik muozanati, termometr, absalut temperatura, ideal gaz, real gaz, kinetik energiya, Bolsman doimiysi, Shtern tajribasi.
Ideal gaz, gaz qonunlari, izojarayonlar va ularning turlari, izojarayonlarning Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi uchun qo‘llanilishi.
Izojarayonlarga doir masalalar, Mendeleyev-Klapeyron tenglamasi, izotermik jarayon, izobarik jarayon, izoxorik jarayon.
Gidro va aeromehanika. Suyuqlik va gazlar uchun Bernulli qonuni. Harakatdagi suyuqlik va gazlardagi laminar va turbulent oqimlar. Harakatdagi suyuqliklardagi energiyaning saqlanish qonunlari. Oqimning uzluksizligi. Bernulli tenglamasining qo‘llanilish sohalari. Samolyot qanotini ko‘taruvchi kuch. Muhitning qarshilik kuchlarini kamaytirish usullari.
MKN va gaz qonunlariga doir masalalar ishlash yordamida mavzuni mustahkamlash. Grafiklar bilan ishlash va murakkab masalalar yechilish usullari bilan tanishish.
Qattiq jism hossalari. Amorf va kristall moddalar. Monokristal va polikristal. Izotropiya va anizatropiya. Deformatsiya va uning turlari. Absalyut va nisbiy uzayish. Mehanik kuchlanish. Deformatsiyalardagi cho‘zilish diagrammasi. Qattiq jismlarning issiqlikdan kengayishi. Haroratning termik koeffitsiyenti.
Gaz molekulalarining bosimi. MKT ning asosiy tenglamasi. Gaz molekulalarining erkinlik darajasi. Ideal gaz kinetik energiyasi. Gaz aralashmasining bosimi – Dalton qonuni. Gaz molekulalarining tezliklar bo‘yicha taqsimoti. Gaz molekulalarining o‘rtacha kvadratik tezligi. Shtern tajribasi.
Gidroststika bo‘limining asosiy vazifalari. Gidrostatik paradoks. Arhimed kuchi va Arhimed qonuni. Tutash idishlar. Arhimed kuchiga qarshi bajarilgan ish va Arhimed kuchi bajargan ishni hisoblash.
Termodinamika, energetik kattaliklar, ichki energiya, ideal va real gazlar, bir va ko‘p atomli gazlar, molekulalarning erkinlik darajasi, universal gaz doimiysi, gazlar uchun ichki energiya, ichki energiyaning o‘zgarishi.
Termodinamikaning 1-qonuni, gaz kengayganda va siqilganda bajarilgan ish, tashqi kuchlarning bajargan ishi, izojarayonlarda bajarilgan ish.
Termodinamika 1-qonunining izojarayonlar uchun qo‘llanilishi,adibatik jarayon.
Issiqlik hodisalari, issiqlik uzatish turlari, issiqilik miqdori, solishtirma issiqlik sig‘imi, yonish issiqligi, erish yoki qotish issiqligi, bug‘lanish yoki kondensatsiyalanish issiqligi, kondensatsiya, sublimatsiya, qaynash, erish, qotish, bug‘lanish, desublimatsiya, qattiq jismlar, amorf jismlar, kristal jismlar.
Termodinamikaning 2-va 3-qonuni, qaytmas jarayonlar, issiqlik mashinalari, Karno sikli, issiqlik mashinalarining FIK, 1- va 2-abadiy dvigatel, dvigatellarning turlari.
Havoning namligi, nisbiy namlik, absalut namlik, to‘yingan bug‘, to‘yinmagan bug‘, dinamik muozanat, shudring nuqtasi, kritik temperatura.
Sirt taranglik kuchi, sirt taranglik koffitsienti, xo‘llash va xo‘llanmaslik, absalut xo‘llash va xo‘llanmaslik burchagi,kapilyarlik hodisalari, parallel plastinkalarda suyuqliklarning ko‘tarilish balandligi.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Termodinamika bobiga doir masalalr yechish usullari. Termodinamikaning 1 qonunini qo‘llanilishi.
Elektrlanish, elementar zaryad, zaryad miqdori, elektronlar soni, elektron, proton, neytron, elektroskop, elektrometr, zaryadning saqlanish qonuni, Kulon qonuni.
Elektr maydon, maydon kuchlanganligi, zaryadning sirt zichligi, sharning elektr maydoni.
Elektr maydonning potensial energiyasi, potensial, shar yoki sferaning elektr maydon potensiali, potensial va zaryadning sirt zichligi bog‘lanishi.
Elektrostatik maydon, Mexanik ish, Elektrostatik maydonda zaryadni ko‘chirishda bajarilgan ish, potensialllar farqi.
Elektr maydon va potensial orasidagi bog‘lanishlar, Ekvipotensial sirt, Ekvipotensial sirt va maydon kuchlanganligi orasidagi bog‘lanish.
Elektr sig‘imi, Kondensator, yassi kondensatorning elektr sig‘imi, shar yoki sferaning elektr sig‘imi, kondensatorlarda zaryadi.
Kondensator energiyasi, to‘k manbaiga ulangan va ulanmagan holatlar uchun energiya, energiya zichligi.
Metallarda elektr toki. Metallarda elektr tokini tashuvchi zarralar. Metallardagi tok tabiatiga doir tajribalar. Metallarning elektr qarshiligining haroratga bog‘liqligi. O‘ta o‘tkazuvchanlik. Haroratning termik koeffitsiyenti.
Suyuqliklarda elektr toki. Atomlar o‘rtasidagi ionli bog‘lanish. Musbat va manfiy ionlarning hosil bo‘lishi. Dissosatsiya va molizatsiya. Elektrolitlar uchun Faradey qonuni. Tokning kimyoviy ta’siri. Elektroliz jarayonini tehnikada va boshqa sohalarda qo‘llanilishi.
Vakuumdagi, gazlardagi va yarim o‘tkazgichlardagi elektr toki. Termoelektron emissiya. Katod va anod orasidagi elektronlar harakati. Vakuumli diod va triod. Gazlardagi elektr toki o‘tish shartlari. Gaz razrydi va uning turlari. Ionlashish va rekombinatsiya. To‘yinish toki. Gaz va vakuum tok kuchi va kuchlanish orasidagi bog‘lanish grafigi. Yarim o‘tkazgichlardagi juft kovalent bog‘ning hosil bo‘lishi. Sof va aralashmali o‘tkazuvchanlik. Yarim o‘tkazgichli diod va tranzistorlar. Yarim o‘tkazgichli asboblarning qo‘llanishli sohalari.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Elektrostatika bo‘lmidagi masalalr yechish usullari.
Elektr to‘ki, elktr tokining ta’sirlari, metallarda eketr to‘ki, to‘k kuchi, ampermetr, to‘k zichligi.
To‘k manbai, eng sodda elektr zanjir, kuchlanish, voltmetr, elektr qarshilik, zanjirning bir qismi uchun Om qonuni, qarshiliklarni ulash.
O‘tkazgichlar ketma-ket ulash. O‘tkazgichlar parallel ulash, qarshiliklar, kuchlanish, to‘k kuchi.
O‘zgarmas elektr to‘kining ishi. O‘zgarmas elektr tokining quvvati, Joul-Lens qonuni, Lampalarning quvvati.
Zanjirda tok manbai bo‘lgandagi Om qonuni va Elektr yurituvchi kuch haqida ma’lumot berish. Kirxgoff qonunlarini elektr zanjirlarida q’llashga doir ko‘nikmalar hosil qilish.
Elektr zanjiriga asosiy o‘lchov asboblarini ulash. Ampermetr, voltmetrni elektr zanjiriga ulash. Ampermetr va voltimetr o‘lchash chegarasini oshirish uchun shunt qarshilik ulash.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. O‘tkazgich va istemolchilarni elektr zanjiriga ketma-ket, parallel va aralash ulash usullari.
Kirhgoff qonunlaridan kelib chiquvchi hulosalar. Kirhgoff qonunlariga asoslanib ketma–ket va parallel ulangan tok manbalarini teng kuchli yagona manba bilan almashtirish. Aralash ulangan tok manbalari va istemolchilar uchu elektr zanjirlarini hisoblash usullari.
Magnit maydon, Amper kuchi,induksiya, parallel to‘klarning o‘zaro ta’sir kuchi, chap qo‘l qoidasi. To‘g‘ri to‘k, aylana to‘k, solenoid va toroidda magnit maydon induksiyasi.
Lorens kuchi, chap qo‘l qoidasi, elktron proton va netronning magnit maydonda harakati hamda aylanish davri.
Magnit induksiyasi. Amper kuchi, Lorens kuchi.
Magnit oqim, elektromagnit induksiya, induksion to‘k.
Induktivlik, o‘zinduksiya, induksion tok, lampaning kechikib yonish vaqti.
Elektromagnitik tebranishlar. Tebranish konturi. Tebranish konturidagi zaryad, tok kuchi va kuchlanishning o‘zgarish qonuniyatlari. Tebranish konturidagi energiyaning o‘zgarishi. Erkin va majburiy tebranishlar. Zaryad, tok kuchi va kuchlanishning maksimal qiymatlari.
O‘zgaruvchan elektr toki. Magnit oqimi. Magnit maydonida harakatlanayotgan ramkadagi EYuK ning o‘zgarish qonuni. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi aktiv qarshilik. Tokning oniy va effektiv qiymati. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi quvvat.
Ozgaruvchan tok zanjiridagi induktiv va sig‘im qarshilik. Tok kuchi va kuchlanish orasidagi faza farqi. Quvvat koeffitsiyenti.Ozgaruvchan tok zanjiridagi qarshiliklarni ketma-ket va parallel ulash.
O‘zgaruvchan tokning bajargan ishi va quvvati. O‘zgaruvchan tok zanjiridagi rezonans hodisasi. Quvvat koeffitsiyentini tok kuchi va kuchlanishni vektor diagrammasi orqali tushuntirilishi. Transformatorlar. Transformatsiya koeffitsiyenti.
Elektromagnitik to‘lqinlar. Ozgaruvchan elektr va magnit maydonlari orasidagi bog‘lanish. Elektr va magnit maydon energiyasi. Elektromagnitik to‘lqinlarning tarqalishi. Uyurmaviy elektr maydoni.
Yorug‘lik tabiatidagi optik dualizm.Yorug‘likning qaytish va sinish qonuni. Yorug‘likning to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalishi. Soya va yarim soya. Muhitning absalyut va nisbiy nur sindirish ko‘rsatkichi.
Linzalar. Linza turlari. Linzaning asosiy parametrlari. Linzalar sistemasinig optik kuchi. Linzada nurning yo‘li va linzada tasvir yasash. Linzaning optik kuchi. Linzaning kattalashtirish koeffitsiyenti.
Optik asboblar. Ko‘z tuzilishi. Nuqsonli ko‘z uchun ko‘zoynak tyurlari. Mikroskop va undagi nurning yo‘li. Lupa. Lupa kattalashtirish koeffitsiyenti.
Fotometriya. Asosiy fotometrik kattaliklar.Yorug‘lik oqimi, yorug‘lik kuchi, yoritilganlik, ravshanlik. Yoritilganlik qonunlari.
Ko‘zgulardagi tasvirlar. Yorug‘likni qaytish qonunini yassi va sferik ko‘zgularda qo‘llanilishi. Sferik ko‘zgu turlari va ularda tasvir hosil qilish. Sferik ko‘zgu uchun asosiy formulalar va parametrlar.
Yorug‘likning sinish qonuni. Yorug‘likni yassi shisha parallel plastinkadan o‘tishi. Parallel plastinkadan o‘tishdagi nurning siljishi. Yorug‘lik nurining shisha prizmadagi og‘ish burchagi.
Yorug‘likning to‘lqin hossalari. Korpuskulyar to‘lqin dualizmi. Yorug‘lik elektromagnitik to‘lqin. Yorug‘lik lnterferentsiyasi. Interferentsiya hodisasiga doir tajribalar. Yorug‘lik difraktsiyasi. Yorug‘lik dispersiyasi. Yorug‘likning qutblanishi.
Modda spektorlari. Dispersiya. Yutilish va nurlanish spektorlari. Uzluksiz, chiziqli, yo‘l-yo‘l spektorlar. Spektral analiz. Spektroskop. Ultrabinafsha va infraqizil nurlar. Elektromagnitik to‘lqinlar shkalasi.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Yorug‘likni to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalishiga doir masalalr yechilish usullari bilan tanishish.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Yorug‘likning to‘lqin tabiati orqali tushuntiriladigan masalalr yechilish usullari bilan tanishish.
Issiqlik nurlanish qonunlari. Energiyaning saqlqnish qonuniga ko‘ra jismlarga nisbatan absalyut qora jism tushunchasi. Kirhgoff qonunlari. Ultrabinafsha nurlanish halokati tushunchasi. Plank gipotezasi. Vinning siljish qonuni.
Fotoeffekt hodisasi. Fotoeffekt qonunlari. Ichki va tashqi fotoeffekt. Foton, fotonning massasi, energiyasi, impulsi. Fotoeffektning qo‘llanilishi. Fotoeffektning qizil chegarasi.
Nisbiylik nazariyasi. Eynshteyn pastulotlari. Mahsus nisbiylik nazariyasidan kelib chiquvchi natijalar. Relyativistik tezlikdagi harakatlardagi vaqt, massa, impuls, zichlik, chiziqli o‘lchamlar o‘zgarishi va massaning o‘zgarishi.
Yorug‘lik energiyasidan foydalanish. Geliotehnika. Ekologik toza energiya manbalari. Quyosh sandonlari va quyosh vannalari.
Kompton effekti. De-Broyl to‘lqin uzunligi. Nurlanish uchun Kompton to‘lqin uzunligi va sochilgan foton energiyasi.
Atom tuzilishi. Atom tuzilishi haqidagi Tomson va Rezerford modellari. Rezerford tajribasi. Bor pastulotlari. Energetik sathlar orasidagi o‘tishlarda energiya ajralishi va yutilishi. Vodorod atomi uchun nurlanish seriyalari.
Rezerford tajribasi va Bor pastulotlaridagi kamchiliklarni to‘ldirish. Vodorod atomi uchun energetik sathlar tuchunchasi. Frank va Gerts tajribasi. Statsionar va uyg‘ongan holatdagi energetik sathlar.
Atom yadrosi. Yadro tuzilishi, yadro o‘lchamlari. Chedvik tajribasi. Nuklonlar. Yadroviy kuchlar. Izotop elementlar. Nuklonlarning bog‘lanish energiyasi. Deffekt massa. Neytrino. Solishtirma bog‘lanish energiyasi.
Yadroviy reaktsiyalar. Yadro reaktsiyalarida massani va energiyaning saqlanishi. Yadroning bo‘linish reaktsiyalari. Uranning bo‘linish zanjir reaktsiyalari. Neytronlarning ko‘payish koeffitsiyenti. Yadro reaktori. Termoyadro reaktsiyalari.
Radioaktivlik. Radioaktivlik turlari. Yarim yemirilish davri. Soddinig radioaktiv siljish qonuni. Radioaktivlik yemirilish qonuni. Radioaktiv elementlar aktivligi va o‘rtacha yashash vaqti. Radioaktiv nurlarning o‘tuvchanlik q’obiliyati.
Mustahkamlash va takrorlash maqsadida masalalr yechish. Vodorod atomi va vodorodsimon atomlar uchun Bor pastulotlarining qo‘llanilishiga doir masalalr ishlanish usullari bilan tanishish.
